Με αφορμή ένα άρθρο στη σημερινή ΑΥΓΗ το οποίο μπορείτε να διαβάσετε εδώ , αναδημοσιεύω μια σειρά άρθρων από το Ριζοσπάστη σαν απάντηση στο θέμα "ευρωκομμουνισμός".
Πρώτο μέρος
Ο «ευρωκομμουνισμός» είναι η οπορτουνιστική πολιτική που ακολούθησαν μια σειρά από κομμουνιστικά κόμματα της Δυτικής Ευρώπης από τη δεκαετία του 1960. Την ονομασία του την πήρε από έναν Ιταλό δημοσιογράφο το 1975 και υιοθετήθηκε στη συνέχεια και από τους ίδιους τους «ευρωκομμουνιστές»1. Το ζήτημα της διαφορετικής στάσης των κομμουνιστικών κομμάτων πάνω στο δίλημμα επανάσταση ή μεταρρύθμιση, δηλαδή ανατροπή ή διαχείριση του συστήματος, κάνει και σήμερα εξαιρετικά επίκαιρη την αποτίμηση του «ευρωκομμουνισμού». Επιδιωκόμενος στόχος αυτού του άρθρου είναι μια κριτική του «ευρωκομμουνισμού» υπό το πρίσμα του μαρξισμού - λενινισμού. Η ανάλυση εστιάζει στη δραστηριότητα των τριών κύριων κομμουνιστικών κομμάτων που θεωρούνται βασικοί εκφραστές του «ευρωκομμουνιστικού» ρεύματος (Ιταλικό Κομμουνιστικό Κόμμα, Γαλλικό Κομμουνιστικό Κόμμα, Ισπανικό Κομμουνιστικό Κόμμα). Επιχειρείται η κωδικοποίηση της επιχειρηματολογίας των «ευρωκομμουνιστών» και η ανάλυση της κοινωνικής τους βάσης. Σε ένα δεύτερο μέρος δίνεται η σύνδεση με την ελληνική εκδοχή του «ευρωκομμουνισμού» («ΚΚΕ Εσωτερικού»), στη γέννηση και την ιστορική διαδρομή της.
1. Οι ιστορικές καταβολές του «ευρωκομμουνισμού»
Πρώτα απ' όλα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε πως τα καινούρια ρούχα του «ευρωκομμουνισμού» δεν είναι τόσο καινούρια, όσο παρουσιάστηκαν. Η υπερτίμηση των μεταρρυθμίσεων και των οικονομικών αγώνων, η αμφισβήτηση της πρωτοπορίας του προλεταριάτου, η αποκήρυξη της δικτατορίας του, η αποδοχή της δυνατότητας ειρηνικής μετεξέλιξης του καπιταλισμού σε σοσιαλισμό κλπ., αποτελούν στην ουσία τον πυρήνα των αναθεωρητικών θεωριών, που εμφανίστηκαν αρχικά στα τέλη του 19ου αιώνα, μέσα από την αντιπαράθεση της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας με τον Μπερνστάιν2. Η θεωρητική απόρριψη της οπορτουνιστικής παρέκκλισης του Μπερνστάιν από τη Β΄ Διεθνή δε συνδυάστηκε με μια ιδεολογική και οργανωτική θωράκιση των κομμάτων απέναντι στον οικονομισμό και στον οπορτουνισμό (με εξαίρεση το κόμμα των μπολσεβίκων στη Ρωσία), ενώ υποτιμήθηκε η κοινωνική βάση της διαμόρφωσης του οπορτουνισμού στα πλαίσια της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας. Ετσι, ο «εφιάλτης» για την εργατική τάξη έγινε πραγματικότητα στα χρόνια του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου, όταν η συντριπτική πλειοψηφία των σοσιαλδημοκρατών ηγετών συνέδραμε στους ιμπεριαλιστικούς σκοπούς των αστικών τάξεων των χωρών τους, κραδαίνοντας τα θεωρητικά όπλα του οπορτουνισμού3. Η Κομμουνιστική Διεθνής, που ιδρύθηκε το 1919, εξέφραζε την ανάγκη κάθαρσης του εργατικού κινήματος από τον οπορτουνισμό και προσανατολισμού του στην επαναστατική πάλη για την κατάκτηση της δικτατορίας του προλεταριάτου, στην εποχή του ιμπεριαλισμού, εποχή των σοσιαλιστικών επαναστάσεων4. Ωστόσο, η περίπτωση του «ευρωκομμουνισμού» έχει ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον μελέτης σε σχέση με τον οπορτουνισμό της Β΄ Διεθνούς και την κλασική σοσιαλδημοκρατία, επειδή εμφανίζεται στο εσωτερικό των κομμουνιστικών κομμάτων, δηλαδή των επαναστατικών κομμάτων «νέου τύπου», που προήλθαν ως αποτέλεσμα της ρήξης με την παλιά σοσιαλδημοκρατία. Μια προσπάθεια ανεύρεσης των «πηγών» του «ευρωκομμουνισμού» στο διεθνές κομμουνιστικό κίνημα απαιτεί μια βαθύτερη και εκτενέστερη μελέτη. Παρ' όλα αυτά θα πρέπει να μας προβληματίσει η επίδραση που είχε στην εμφάνισή του η αδυναμία πολλών κομμουνιστικών κομμάτων την περίοδο του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου να συνδέσουν τον εθνικοαπελευθερωτικό και αντιφασιστικό αγώνα με την πάλη για την εργατική εξουσία και μάλιστα σε καιρό επαναστατικής κατάστασης σε μια σειρά από χώρες5. Ιδιαίτερα η συμμετοχή των κομμουνιστικών κομμάτων της Ιταλίας και της Γαλλίας στις μεταπολεμικές κυβερνήσεις (1945-1948)6 είναι έκφραση αυτής της αδυναμίας. Τα συγκεκριμένα κομμουνιστικά κόμματα, μάλιστα, δέχτηκαν κριτική από την Κομινφόρμ (Γραφείο Πληροφοριών). Μια πρώτη ολοκληρωμένη προσπάθεια μετάλλαξης της κομμουνιστικής στρατηγικής με το πρόσχημα των «εθνικών ιδιομορφιών» έγινε από το ΚΚ Μεγάλης Βρετανίας, το οποίο το 1951 υιοθέτησε τη θέση για ένα «βρετανικό δρόμο προς το σοσιαλισμό». Παρά τη μικρή επιρροή του κόμματος και τη ρεφορμιστική παράδοση του εργατικού κινήματος στη χώρα (από τον καιρό της Α΄ Διεθνούς), η θέση αυτή έχει ξεχωριστή σημασία για την κατανόηση της κοινωνικοταξικής υφής του «ευρωκομμουνισμού». Η αλληλεπίδραση των οπορτουνιστικών αντιλήψεων στο πλαίσιο των κομμουνιστικών κομμάτων της Δυτικής Ευρώπης και των κομμουνιστικών κομμάτων των σοσιαλιστικών χωρών θα αποτυπωθεί στην πολιτική της «ειρηνικής συνύπαρξης» με τον καπιταλισμό, που υιοθετήθηκε στο 20ό Συνέδριο του ΚΚΣΕ (και σε ένα βαθμό είχε διατυπωθεί και στο 19ο Συνέδριο) και στην αντίληψη για μια ειρηνική και κοινοβουλευτική μετάβαση στο σοσιαλισμό στις χώρες της Δυτικής Ευρώπης7. Η παγκόσμια συνδιάσκεψη των Κομμουνιστικών και Εργατικών Κομμάτων8 (Νοέμβρης 1957) υιοθέτησε τη λογική του ειρηνικού περάσματος, ενώ το 22ο Συνέδριο του ΚΚΣΕ προχώρησε στην αποδοχή της θεωρίας του «παλλαϊκού κράτους», η οποία δηλώνει εμμέσως την παύση της ταξικής πάλης στα πλαίσια της Σοβιετικής Ενωσης και των υπόλοιπων σοσιαλιστικών κρατών9. Από εκεί και πέρα θα αρχίσει με μια διαφορετική επιτάχυνση η πορεία των κομμουνιστικών κομμάτων των χωρών της Δυτικής Ευρώπης προς τον «ευρωκομμουνισμό». Σημαντικές στιγμές, οι οποίες αξιοποιήθηκαν από τους «ευρωκομμουνιστές» αντιπαραθετικά προς τη Σοβιετική Ενωση, είναι τόσο η διαμάχη των Κομμουνιστικών Κομμάτων της Κίνας και της ΛΔ της Κορέας και του Εργατικού Κόμματος Αλβανίας με το ΚΚΣΕ (1961), όσο και η διεθνιστική βοήθεια των στρατευμάτων του Συμφώνου της Βαρσοβίας στην Τσεχοσλοβακία (1968).
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ...
Α! Να και ένα άρθρο του Γ.Ρούσση , όταν έγραφε στον Ριζοσπάστη ως συνεργάτης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου