Το «οικονομικό θαύμα» μια «φούσκα» που πληρώνει ο λαός

Συνέντευξη στο «Ριζοσπάστη» του Κεμάλ Οκουγιάν, μέλους του ΠΓ, της ΚΕ του ΚΚ Τουρκίας

Την Πρωτομαγιά του 2011 οι εργάτες της Τουρκίας διαδήλωσαν στην πλατεία Ταξίμ για τα δικαιώματά τους

Απομυθοποιώντας το «θαύμα» της τουρκικής οικονομίας, ο Κεμάλ Οκουγιάν, μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚ Τουρκίας (ΤΚΡ), αναφέρεται σε μία ακόμα «φούσκα», που στηρίζεται στα χρέη των λαϊκών οικογενειών, με την ανάπτυξη ενός άκρατου καταναλωτισμού, που συνδέεται με το δανεισμό. Την ίδια στιγμή, ο δημόσιος πλούτος ξεπουλιέται από την αστική τάξη και η αναπτυσσόμενη οικονομία στηρίζεται σε σαθρά πόδια, κάνοντας στροφή στον τομέα των υπηρεσιών, εγκαταλείποντας τους παραγωγικούς τομείς, ενώ οι εργαζόμενοι χάνουν τα δικαιώματά τους. Στο ίδιο πλαίσιο, ο Κ. Οκουγιάν τονίζει τη στροφή της χώρας στο Ισλάμ και σημειώνει πώς επηρεάζει και αυτός ο παράγοντας τις εξελίξεις στο εσωτερικό της χώρας.

-- Η Τουρκία εμφανίζει υψηλά ποσοστά οικονομικής ανάπτυξης. Πώς επιτυγχάνεται και ποια είναι η κατάσταση για το λαό;

-- Να ξεκαθαρίσουμε δύο σημεία για την τουρκική οικονομία. Ναι μεν αναπτύσσεται, αλλά με έναν τεχνητό τρόπο. Ο κύριος λόγος είναι ότι επί πολλά χρόνια, η Τουρκία αιμοδοτείται οικονομικά από το εξωτερικό. Οι πηγές των χρημάτων είναι υπό συζήτηση, ωστόσο θεωρούμε ότι αυτά τα κονδύλια ελέγχονται από τις ΗΠΑ και προέρχονται από τις αραβικές χώρες. Αυτό είναι το ένα θέμα. Το δεύτερο είναι ότι η κυβέρνηση του ΑΚΡ προχωρά σε συνεχείς και σαρωτικές ιδιωτικοποιήσεις. Καταστρέφουν τη χώρα και τη μετατρέπουν σε χρήμα. Πουλάνε συνεχώς, τα πάντα, όχι μόνο εργοστάσια, αλλά και ακτές, ποτάμια. Η Τουρκία είναι μια τεράστια χώρα, επομένως αυτή είναι μια διαδικασία σαν αυτή που βιώσαμε μετά την ανατροπή του σοσιαλισμού.

Ο Κ. Οκουγιάν

Το δεύτερο ζήτημα είναι ότι το ΑΚΡ με την ιδεολογική του δύναμη στην κοινωνία προωθεί εύκολα αντεργατικούς νόμους, με αποτέλεσμα τα συμφέροντα της εργατικής τάξης, ο εργάσιμος χρόνος, οι συνθήκες εργασίας, όλα τα θέματα των δικαιωμάτων των εργαζομένων να βρίσκονται σε μία τρομερή πίεση. Με αυτόν τον τρόπο, φυσικά, αυξάνεται η μάζα των υπερκερδών του κεφαλαίου.

Αυτό θεωρούμε ότι είναι και μια ενδιαφέρουσα εμπειρία για την Ευρώπη γι' αυτό οι ευρωπαϊκές χώρες, οι ΗΠΑ, λένε ότι η Τουρκία είναι ένα «οικονομικό μοντέλο». Θέλουν να δείξουν στους λαούς, όπως π.χ. στον ελληνικό, ότι όπως στην Τουρκία, οι εργαζόμενοι μπορούν να δουλεύουν περισσότερο και με μικρότερους μισθούς και δικαιώματα.

Η κυβέρνηση έκανε «πολύ καλή δουλειά» στην αλλαγή του χαρακτήρα του χρέους. Πάντα είχαμε υψηλό ποσοστό κρατικού χρέους, ωστόσο τώρα το έχουν μετατρέψει σε χρέος της κοινωνίας, μέσω των πιστωτικών καρτών, δανείων κλπ. Δηλαδή έχουμε έναν νεαρό ηλικιακά πληθυσμό, ο οποίος ενδίδει στον καταναλωτισμό. Χρηματοδοτούν τον κρατικό προϋπολογισμό, βυθίζοντας το λαό στα χρέη. Αυτό όμως θα τελειώσει. Δεν είναι παράδεισος.

Εμείς θεωρούμε ότι η τουρκική οικονομία είναι μία «φούσκα», που μπορεί να σκάσει οποιαδήποτε στιγμή, με συγκεκριμένες συνέπειες λόγω του μεγέθους της χώρας. Ωστόσο, θεωρούμε ότι όσο οι ΗΠΑ έχουν συμφέροντα θα συνεχίσουν να στηρίζουν την τουρκική οικονομία. Χαρακτηριστική για την οικονομία είναι η πορεία του χρηματιστηρίου της Κωνσταντινούπολης, όπου το 80% των μετοχών ελέγχεται από ξένα κεφάλαια. Επομένως κάποιοι τους λένε να μην παίζουν με την οικονομία της Τουρκίας.

-- Ποια μονοπώλια, από ποιες χώρες δραστηριοποιούνται αυτή τη στιγμή στην Τουρκία;

-- Παραδοσιακά η Τουρκία, η αστική τάξη της, ήταν συνδεδεμένη οικονομικά με τη Γερμανία και πολιτικά με τις ΗΠΑ και τη Γερμανία. Σήμερα το ενδιαφέρον είναι ότι πολιτικά η Τουρκία παρακάμπτει τη Γερμανία και κλείνει συμφωνίες απευθείας με τις ΗΠΑ. Οικονομικά η Τουρκία καταφέρνει να διατηρεί επιλεκτικές σχέσεις, προσελκύοντας για παράδειγμα αραβικά κεφάλαια εξαπατώντας ή παίζοντας έναν υποκριτικό ρόλο στη Λατινική Αμερική. Διατηρεί επίσης καλές οικονομικές σχέσεις με τη Ρωσία και το Ιράν. Ετσι, η τουρκική οικονομία δεν είναι τόσο εξαρτημένη από τη γερμανική οικονομία. Αυτό είναι σημαντικό, γιατί έχει ευρύτατο πεδίο για διαπραγμάτευση στην οικονομία.

Ομως, αυτό δεν είναι παραγωγικό. Η εγχώρια παραγωγή δεν αυξάνεται στην Τουρκία. Ανάπτυξη υπάρχει σε κάποιους τομείς, όχι ωστόσο στους τομείς της βαριάς βιομηχανίας που είναι η ατμομηχανή της οικονομίας. Παλιά π.χ. υπήρχαν πολλά εργοστάσια κατασκευής αυτοκινήτων, που τώρα έκλεισαν. Οι επενδύσεις, που προέρχονται και από κεφάλαια αραβικών χωρών, γίνονται σε συγκεκριμένους τομείς, κυρίως παροχής υπηρεσιών και όχι στη βιομηχανία. Εχουμε π.χ. επενδύσεις στην εκπαίδευση, στον τουρισμό, στην υγεία, στις υπηρεσίες. Αυτοί είναι οι τομείς που ανθούν στην Τουρκία και έχουν ένα μεγάλο μερίδιο στην οικονομία. Ομως, αυτά δεν μπορούν να αντικαταστήσουν τη βιομηχανία.

Επομένως, ένα έξυπνο μάτι μπορεί να καταλάβει ότι κάτι δεν πάει καλά με την τουρκική οικονομία, είναι ένας τεχνητός παράδεισος. Οπότε ας περιμένουμε... Ηδη, πλέον οι αρχές έχουν αρχίσει να αναφέρονται στο ενδεχόμενο μιας σοβαρής κρίσης στην Τουρκία.

-- Υπάρχουν διαφορές μεταξύ ΑΚΡ και CHP;

-- ΑΚΡ και CHP είναι τα ίδια όσον αφορά την οικονομική πολιτική και τις επιθέσεις στην εργατική τάξη είναι ίδιοι, ωστόσο η χρήση του Ισλάμ στην πολιτικο - οικονομική ζωή είναι ένα ζήτημα. Επί του παρόντος, θεωρούμε ότι ακόμα δεν υπάρχει άλλη επιλογή για την άρχουσα τάξη στην Τουρκία και τους ιμπεριαλιστές εκτός από το ΑΚΡ. Το ΑΚΡ είναι για την αστική τάξη της χώρας η μόνη λύση.

-- Πώς αντιπαλεύει αυτήν την κατάσταση το ΚΚ Τουρκίας;

-- Προσπαθούμε επί χρόνια να σταματήσουμε αυτή τη διαδικασία. Τώρα, υπάρχει μια μικρή αλλαγή στη στρατηγική μας. Δε λέμε ότι πρέπει να σταματήσουμε απλά αυτήν τη διαδικασία. Λέμε ότι πρέπει να παλέψουμε ενάντια στη νέα πραγματικότητα που διαμορφώνεται στην Τουρκία, που σημαίνει ότι προβάλλουμε τη σοσιαλιστική προοπτική. Οι πολιτικές μας πριν διαμορφώνονταν ανάλογα με τις καταστάσεις, ωστόσο σήμερα έχουμε μία ξεκάθαρη πολιτική. Λέμε ότι πρέπει να παλέψουμε για το σοσιαλισμό απέναντι σε αυτήν την κυβέρνηση, δηλαδή ενάντια στο ίδιο το σύστημα.

Δε μας ενδιαφέρει, δηλαδή, πλέον αποσπασματικά το ΑΚΡ, το CHP, οι κοσμικοί. Σε ένα πολύ μικρό διάστημα πρέπει να δημιουργήσουμε μια εναλλακτική. Επρεπε να το κάνουμε, γιατί αν μπορούσαμε να σταματήσουμε αυτή τη διαδικασία θα μπορούσαμε να πούμε ότι η σοσιαλιστική εναλλακτική θα ήταν δυνατό να οικοδομηθεί ως αποτέλεσμα αυτής της στρατηγικής. Τώρα όμως ζούμε σε νέες συνθήκες.

Είμαστε πλέον μια ισλαμική χώρα και αυτό είναι κάτι διαφορετικό. Δεν είμαστε πλέον κοσμικό κράτος. Επιπλέον, δεν υπάρχει εναλλακτική για το σύστημα και αυτό είναι καλό για εμάς, γιατί πλέον όλα είναι ξεκάθαρα. Το ΑΚΡ δεν μπορεί να παίξει το ρόλο που έπαιζε παλιά, λέγοντας ότι προσπαθεί να αλλάξει πράγματα, αλλά οι κεμαλιστές, ή ο στρατός δεν το επιτρέπουν. Ολα αυτά τελείωσαν. Επομένως, τώρα έχουμε μία κατά μέτωπο αναμέτρηση με τις αστικές δυνάμεις.

Είναι κρίμα για τη χώρα μας αυτή η εξέλιξη, ωστόσο είναι και μία ευκαιρία για εμάς να προωθήσουμε τη σοσιαλιστική προοπτική. Προσπαθούμε να αλλάξουμε τη συνείδηση των ανθρώπων και αυτό τώρα είναι κάπως πιο εύκολο. Το πρόβλημα με την τουρκική κοινωνία είναι ότι βρίσκεται σε ψυχολογική κατάθλιψη, επειδή κανείς δεν μπορούσε να καταλάβει πώς αυτό θα μπορούσε να συμβεί στην Τουρκία. Επομένως, το ηθικό, ιδίως της νεολαίας είναι πολύ χαμηλό, μοιάζουν με γέρους, εξαιτίας της επιτυχίας του ΑΚΡ. Ολοι λένε ότι υπάρχει τρόπος να σταματήσει αυτό. Κάποιοι ονειρεύονται το στρατό, κάποιοι το σοσιαλισμό. Πρέπει να ανατρέψουμε την ψυχολογία και να δημιουργήσουμε ενθουσιασμό για την πάλη.

Χρειάζεται αυτοπεποίθηση. Ειδικά για την εργατική τάξη, τον πρωτοπόρο ρόλο της στην αλλαγή της κοινωνίας.

Αλεξάνδρα ΦΩΤΑΚΗ