Για τα επιτελεία της αστικής προπαγάνδας

Αναδημοσίευση από Ριζοσπάστη

Παπαγεωργίου Βασίλης

Από την εποχή της εδραίωσης του καπιταλισμού, όταν οι Μαρξ - Ενκελς με το θεωρητικό έργο και την πολιτική δράση τους άνοιξαν το δρόμο στην εργατική τάξη για να αποκτήσει τη συνείδησή της, να οργανωθεί ως τάξη για τον εαυτό της, προκειμένου να διαδραματίσει τον ιστορικό της ρόλο στην κοινωνική εξέλιξη, ως το επαναστατικό υποκείμενο του περάσματος της κοινωνίας από τον καπιταλισμό στον κομμουνισμό, χρονολογούνται και οι αστικές θεωρίες και η προβληματική για τις «μαζικές κοινωνίες», την «ψυχολογία των μαζών» και τις «μαζικές επικοινωνίες», με στόχο πάντα τον έλεγχο των «μαζών» που αντιμετωπίζονται ως «απειλή για την κοινωνία», ως απειλή δηλαδή για το καπιταλιστικό σύστημα. Μαζί με την αστυνόμευση και την κρατική καταστολή, εκδηλώθηκε ταυτόχρονα και μια τεράστια προσπάθεια σε παγκόσμιο επίπεδο για την ανάπτυξη θεωριών και τεχνικών κατασκευής της συναίνεσης της εργατικής τάξης στο καπιταλιστικό σύστημα και την πολιτική διακυβέρνησή του.

Τα αστικά επιτελεία και τα ΜΜΕ τα οποία είναι ένα ιδιάζουσας σημασίας τμήμα του αστικού πολιτικού εποικοδομήματος, λειτουργούν σε μια κατεύθυνση διαμόρφωσης ψευδούς συνείδησης στους εργαζόμενους, δημιουργίας στρεβλών κριτηρίων για την εργατική τάξη και το λαό, ως προς τα ταξικά τους συμφέροντα και την πολιτική που τα ικανοποιεί. Αναπαράγουν την κυρίαρχη συνείδηση και επιδιώκουν να έχουν χειραγωγημένη με χίλιους δυο τρόπους, τη λαϊκή συνείδηση. Από το σχολείο και την εκκλησία, μέχρι τους κατασταλτικούς μηχανισμούς, από τη βιομηχανοποιημένη «τέχνη», τον τρόπο ζωής και την προπαγάνδα της απάτης ως προς τις αιτίες και τη λύση των λαϊκών προβλημάτων που προβάλλουν τα αστικά ΜΜΕ, μέχρι το ίδιο το βαθιά ριζωμένο ως συνείδηση από την ιστορία αιώνων των ταξικών κοινωνιών ζήτημα της ατομικής ιδιοκτησίας και του κέρδους.

Τίποτα δε μένει στην τύχη του. Ενα πολυπλόκαμο και με χιλιάδες επιστημονικά καταρτισμένους και εξειδικευμένους ανθρώπους σύστημα ασχολείται με την προς όφελος του κεφαλαιοκρατικού συστήματος μαζική επικοινωνία: Πανεπιστήμια, Ινστιτούτα, χρηματοδοτούμενες από το κράτος ΜΚΟ, αστικά ΜΜΕ, διαφημιστικές εταιρείες, εταιρείες δημοσίων σχέσεων, και φαινομενικά ανεξάρτητα site και blogs του διαδικτύου, που όμως λειτουργούν με τη μέθοδο της αναπαραγωγής ως δίκτυα με ενιαία κέντρα. Ολο αυτό το σύστημα δουλεύει με μηχανισμούς διασύνδεσης, όσμωσης και αλληλοτροφοδότησης.

Ενα «αθώο» ινστιτούτο

Ενα από τα πολλά, αλλά χαρακτηριστικό παράδειγμα στη χώρα μας, είναι το Ινστιτούτο Επικοινωνίας.

Ιδρύθηκε το 2002 και ως συνιδρυτές εμφανίζονται η Ενωση Εταιρειών Διαφήμισης και Επικοινωνίας Ελλάδoς (ΕΔΕΕ) και τέσσερα Πανεπιστήμια (Αθήνας, Οικονομικό, Πάντειο και Αριστοτέλειο). Το «όραμα του Ινστιτούτου», όπως λέει το ίδιο, είναι, ανάμεσα στα άλλα, «να συνεισφέρει στις προσπάθειες για κοινωνική ευημερία και ανάπτυξη». Και ανάμεσα στους σκοπούς του είναι και «η ανάδειξη του ρόλου της επικοινωνίας στην αντιμετώπιση μεγάλων κοινωνικών προβλημάτων (...) να αγκαλιάσει επιστήμες που σχετίζονται άμεσα αλλά και έμμεσα με την επικοινωνία, δημιουργώντας έτσι ένα φορέα συνεργασίας μεταξύ των διαφορετικών τομέων και ειδικοτήτων της επικοινωνίας» και βέβαια «η ανανέωση των προγραμμάτων σπουδών των πανεπιστημιακών τμημάτων επικοινωνίας», δηλαδή η παραγωγή κατάλληλων για τις ανάγκες του συστήματος στελεχών. Στις δράσεις του Ινστιτούτου περιλαμβάνεται η «διαρκής επιμόρφωση των επαγγελματιών του κλάδου», σεμινάρια που απευθύνονται σε στελέχη επιχειρήσεων, έρευνες, μελέτες, οργάνωση εκδηλώσεων, ημερίδων, συνεδρίων, αλλά και η «ανάληψη πρωτοβουλιών για την αντιμετώπιση σημαντικών κοινωνικών προβλημάτων».

Οι φαινομενικά αθώες αυτές επιδιώξεις του Ινστιτούτου δεν μπορούν να κρύψουν τον πραγματικό ταξικό - πολιτικό του χαρακτήρα. Μεταξύ των «πάγιων και μεγάλων χορηγών και υποστηρικτών» του, όπως το ίδιο το Ινστιτούτο τους ονομάζει, είναι μεγάλες πολυεθνικές και μη εταιρείες όπως «COCA COLA», «VODAFONE», ΟΤΕ - «COSMOTE», «IKEA», «PROCTER & GAMBLE», «WIND HELLAS», ΟΜΙΛΟΣ «ΦΟΥΡΛΗ», ALPHA BANK, «PFIZER HELLAS» κ.ά. Επίσης, οι μεγάλες διαφημιστικές πολυεθνικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα, τα κανάλια των μεγαλοεπιχειρηματιών (MEGA, ANTENNA, ALPHA, STAR), το πρακτορείο Τύπου «ΑΡΓΟΣ» των μεγαλοεκδοτών, η «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ» αλλά και η ΕΡΤ, η οποία θεωρητικά είναι η δημόσια ραδιοτηλεόραση, αλλά στην πραγματικότητα είναι όργανο του αστικού κράτους. Δηλαδή, αυτό το Ινστιτούτο αποτελεί ένα μηχανισμό σύνδεσης των επικοινωνιακών αναγκών του κεφαλαίου με τα ΜΜΕ, αλλά και την αναγκαία προσαρμογή των αντίστοιχων Πανεπιστημιακών Τμημάτων σε αυτές τις ανάγκες.

Σεμινάρια πολιτικής επικοινωνίας

Τα σεμινάρια, που γίνονται πάντα σε ολιγομελή τμήματα (και μάλιστα με επιδότηση από τον ΟΑΕΔ!) είναι επίσης αποδεικτικά της καθαρά πολιτικής κατεύθυνσης του Ινστιτούτου. Ενδεικτικά αναφέρουμε: «Πολιτική Επικοινωνία και Social Media», «Η Δημοσιότητα, τα Social Media και οι Σχέσεις με τα Μέσα Ενημέρωσης», «Δημοσιότητα & ΜΜΕ», «Εξειδικευμένες τεχνικές για αποτελεσματική Επικοινωνία», αλλά και «Πρόληψη και επικοινωνιακή διαχείριση Κρίσεων», «Χειρισμός Αντιρρήσεων - Διαχείριση Συγκρούσεων» κλπ.

Οπως αναφέρει το Ινστιτούτο το σεμινάριο «Πολιτική Επικοινωνία και Social Media» είναι ένα «εξειδικευμένο Σεμινάριο υψηλών προδιαγραφών με αντικείμενο τη γνωριμία με τα σύγχρονα δεδομένα της πολιτικής επικοινωνίας με έμφαση στα social media, και την αξιοποίησή τους στο σχεδιασμό και την υλοποίηση πολιτικής στρατηγικής».

Ανάμεσα στα θέματα του σεμιναρίου που διδάσκονται είναι πώς λειτουργεί το «παραδοσιακό πολιτικό σύστημα» πώς ενημερώνονται για την πολιτική, τι θέλουν να ακούσουν, πώς προσεγγίζονται, πώς ψηφίζουν οι «παραδοσιακές ομάδες ψηφοφόρων» ή τα «νέα κοινά - στόχοι», η «γνωριμία και εξοικείωση με τα social media στην πολιτική επικοινωνία», πώς λειτουργεί η «ηλεκτρονική κοινή γνώμη» και η «ηλεκτρονική δημοκρατία», πώς γίνεται η μετάβαση από το «αγορεύω - υπόσχομαι - με ακούν - με ψηφίζουν στο σύγχρονο ακούω - εκτίθεμαι - ανταλλάσσω απόψεις» αλλά και ποις είναι ο «σύγχρονος και ελκυστικός λόγος», ο «συνδυασμός παλαιών και νέων μεθόδων για την αύξηση της εκλογικής δύναμης και επιρροής» κλπ.

Το Σεμινάριο δεν απευθύνεται μόνο σε πολιτικούς και σε στελέχη Δημοσίων Σχέσεων και Επικοινωνίας οργανισμών, αλλά και σε ΜΚΟ(!) «που χειρίζονται τη δημοσιότητα και την online παρουσία πολιτικών, υποψηφίων».

Επικοινωνιακή «διαχείριση κρίσεων»

Τα σενάρια για την «Πρόληψη και Επικοινωνιακή Διαχείριση Κρίσεων» γίνονται γιατί εταιρείες και οργανισμοί «χρειάζονται συνεργάτες με κατάλληλες γνώσεις και δυνατότητες, που μπορούν να συμβάλουν αποτελεσματικά με τις συμβουλές και τις ενέργειές τους, στη στρατηγική αντιμετώπιση των δύσκολων καταστάσεων και στον περιορισμό των αρνητικών συνεπειών». Γι' αυτό τα στελέχη αυτά πρέπει να γνωρίζουν «την αναγκαιότητα της συστηματικής προετοιμασίας για την αποτροπή και την επιτυχημένη αντιμετώπιση των κρίσεων», τις «στρατηγικές αντιμετώπισης κρίσεων, ανάλογα με την εκάστοτε κατάσταση», πώς πρέπει να αντιμετωπίζονται τα ΜΜΕ και από ποιους, «η πρακτική διαχείρισης των κρίσεων από τους Ελληνικούς και Διεθνείς οργανισμούς» κλπ.

Στα σεμινάρια όπως «Χειρισμός Αντιρρήσεων - Διαχείριση Συγκρούσεων», σύμφωνα με το Ινστιτούτο, στόχος είναι η «ανάπτυξη δεξιοτήτων για την αποφυγή και βέλτιστη αντιμετώπιση αντιρρήσεων και συγκρούσεων στο εργασιακό περιβάλλον επιχειρήσεων και οργανισμών». Οτι, στο τέλος του σεμιναρίου «οι συμμετέχοντες θα έχουν αναπτύξει τις ικανότητές τους: Στην αποφυγή δημιουργίας αντιρρήσεων στην καθημερινή εργασιακή τους επικοινωνία. Στον αποτελεσματικό χειρισμό των αντιρρήσεων των εξωτερικών και εσωτερικών πελατών τους. Στην αποφυγή των συγκρούσεων στις καθημερινές συνδιαλλαγές της εργασιακής τους πραγματικότητας. Στον έλεγχο και διαχείριση των συγκρούσεων στις οποίες αναπόφευκτα, θα εμπλέκονται. Στον έλεγχο των συναισθηματικών τους αντιδράσεων».

Θέματα που αναπτύσσονται στο σεμινάριο ανάμεσα στα άλλα είναι πώς τα στελέχη θα «χειρίζονται» καλύτερα τις «αντιρρήσεις», πώς θα αποφεύγουν τις «συγκρούσεις», πώς θα χειρίζονται και θα αξιοποιούν τις συγκρούσεις και πώς θα αναπτύξουν τις ικανότητες «αντιμετώπισης δύσκολων καταστάσεων» στον εργασιακό τους χώρο. Και βέβαια, όχι με τους συναδέλφους τους στο διπλανό γραφείο, αλλά με τον έλεγχο και την επιβολή στους υφιστάμενους εργαζόμενους. Το ίδιο το Ινστιτούτο λέει ότι τα σεμινάρια αυτά απευθύνονται «σε στελέχη επιχειρήσεων και οργανισμών που λόγω της φύσης της εργασίας τους, εμπλέκονται στη εργασιακή τους καθημερινότητα στο χειρισμό αντιρρήσεων, και που η φύση της εργασίας τους, δημιουργεί συνθήκες εμπλοκής τους σε συγκρούσεις».

Η απάντηση

Από όλα αυτά λοιπόν, ο εργαζόμενος στην καθημερινότητά του εισπράττει, είτε την επιχείρηση χειραγώγησής του από τα αστικά ΜΜΕ, είτε την επιστημονικά μελετημένη αντιμετώπισή του όταν θα αντιδράσει μαζί με τους συναδέλφους του στον τόπο δουλειάς και θα διεκδικήσει, δημιουργώντας «κρίση». Θα τα εισπράττει όσο αποδέχεται στην πράξη τα αλλότρια κριτήρια που επιβάλλουν τα επιτελεία της αστικής τάξης και με τα εργαλεία της μαζικής επικοινωνίας, με βάση τα οποία κάνει τις πολιτικές του επιλογές, όπως θα κληθεί να κάνει και στις επερχόμενες εκλογές. Τα πραγματικά κριτήρια με τα οποία διαμορφώνεται η ταξική - πολιτική συνείδηση, έχουν σχέση με τη συνειδητοποίηση των δύο - από άποψη ταξικών συμφερόντων - πολιτικών που βρίσκονται συνεχώς σε οξύτατη διαπάλη:

- Αυτής της αστικής τάξης που έχει την εξουσία και έτσι αντικειμενικά έχει τη δύναμη να καθορίζει και τους όρους της πολιτικής - ιδεολογικής αντιπαράθεσης (Αυτήν την πολιτική εφαρμόζουν τα κόμματά της, που φαινομενικά εκφράζουν διαφορετικές θέσεις, αλλά όχι διαφορετικά ταξικά συμφέροντα από αυτά της τάξης που υπηρετούν, ενώ υπάρχουν και άλλα κόμματα, που εμφανίζονται μεν να διαφοροποιούνται από τη στρατηγική των αστικών κομμάτων, αλλά δεν ξεφεύγουν από τα όρια της αστικής διαχείρισης).

- Και αυτής της οργανωμένης πολιτικής πρωτοπορίας της εργατικής τάξης, δηλαδή του κόμματός της του ΚΚΕ, αλλά και του οργανωμένου ταξικού κινήματος και γενικότερα λαϊκού κινήματος.

Ρ.