Η καπιταλιστική κρίση έχει ως αποτέλεσμα την απαξίωση ενός τμήματος του κεφαλαίου, που μεταφράζεται για τις τράπεζες σε κόκκινα δάνεια που δεν μπορούν να εξυπηρετηθούν. Για παράδειγμα, οι επιχειρήσεις που κλείνουν δεν μπορούν να αποπληρώσουν τα δάνεια που έχουν λάβει.
Το πρόβλημα είναι ποιος «θα πληρώσει το μάρμαρο» αυτών των δανείων που δεν εξυπηρετούνται, αν δηλαδή υπεύθυνοι για αυτά τα κόκκινα δάνεια είναι οι μεγαλομέτοχοι των τραπεζών ή οι καταθέτες. Το πρόβλημα αυτό παίρνει μεγάλες διαστάσεις όταν τα κόκκινα τραπεζικά δάνεια οδηγήσουν την τράπεζα σε αδυναμία εξυπηρέτησης των υποχρεώσεων της και σε ενεργοποίηση μηχανισμών διάσωσης της, ώστε να μην χρεοκοπήσει άτακτα.
Η πρόσφατη συμφωνία του ECOFIN για το μηχανισμό διάσωσης των τραπεζών απαντά σ’ αυτό ακριβώς το ερώτημα, προωθώντας ρυθμίσεις που συμφέρουν τους μεγαλομετόχους των τραπεζών και των ομίλων στους οποίους οι τράπεζες έχουν δανείσει όλο το προηγούμενο διάστημα. Παρά τις μεγαλόσχημες τοποθετήσεις περί εγγυημένων καταθέσεων, η συμφωνία έχει, σε τελευταία ανάλυση, ως βασικό στόχο να ελαφρύνει τους μεγαλομετόχους τραπεζών και άλλων ομίλων από τα βάρη της καπιταλιστικής κρίσης
.
Αρχικά, πρέπει να επισημάνουμε ότι οι καταθέτες δεν είναι όλοι ίδιοι. Οι καταθέτες πολλών εκατομμυρίων ευρώ στις τράπεζες είναι καπιταλιστές του χρήματος που τοποθετούν τα κεφάλαια τους στις τράπεζες για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, επιδιώκοντας και απολαμβάνοντας μεγάλα επιτόκια για τα κεφάλαια που δανείζουν. Σ΄ αυτή την περίπτωση οι τράπεζες παίζουν το ρόλο του διαμεσολαβητή ανάμεσα σε καπιταλιστές που δανείζουν και σε καπιταλιστές που δανείζονται. Αντίθετα, τα εκατομμύρια των λαϊκών οικογενειών που αποταμιεύουν μικροποσά στις τράπεζες δεν αποτελούν «επενδυτές».
Στην περίπτωση αυτή, οι τράπεζες επιτελούν ένα διαφορετικό ρόλο. Ο Μαρξ αναφέρει χαρακτηριστικά: «Μικρά ποσά, που το κάθε ένα από αυτά είναι ανίκανο να δράσει σαν χρηματικό κεφάλαιο, συνενώνονται σε μεγάλες μάζες και αποτελούν έτσι μια χρηματική δύναμη. Αυτή η συνάθροιση μικρών ποσών, σαν ιδιαίτερο αποτέλεσμα του τραπεζικού συστήματος, πρέπει να διακριθεί από τη μεσολάβηση του ανάμεσα στους καθεαυτό κεφαλαιοκράτες του χρήματος και τους δανειζομένους».
Επιδίωξη των μονοπωλιακών ομίλων, τόσο των τραπεζικών ομίλων όσο και των υπόλοιπων που δανείζονται κεφάλαια από τις τράπεζες και, που στο τελευταίο, ιδιαίτερο στάδιο του καπιταλισμού, τον ιμπεριαλισμό, συγχωνεύονται και συμφύονται με τις τράπεζες είναι η μεγαλύτερη δυνατή προστασία των δικών τους κεφαλαίων από την απαξίωση. Γι’ αυτούς, η αντιμετώπιση και των αποταμιεύσεων της λαϊκής οικογένειας ως επενδύσεις και η συμμετοχή τους στο κούρεμα των καταθέσεων είναι μια αποτελεσματική λύση. Ισοδυναμεί με διάχυση των ζημιών στους λαϊκούς αποταμιευτές και σε ισόποση ελάφρυνση των ζημιών που αναλαμβάνουν, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, οι μεγαλομέτοχοι και οι καπιταλιστές του χρήματος.
Η πρόσφατη απόφαση της ΕΕ για το bail-in κινείται σ’ αυτήν την κατεύθυνση. Περιέχει δικλείδες προστασίας των μεγαλομετόχων και των μεγαλοεπενδυτών των τραπεζών, αφού κάνει λόγο για υποχρεωτική συμμετοχή τους στις ζημιές σε ποσοστό μόλις 8% των συνολικών τραπεζικών απαιτήσεων. Για τις υπόλοιπες τραπεζικές απαιτήσεις οι κρατικές αρχές θα απορροφούν τις απώλειες και θα μπορούν να ανακεφαλαιοποιούν τα πιστωτικά ιδρύματα.
Συγχρόνως, ακόμα και η διαφημιζόμενη προστασία των καταθέσεων κάτω από 100.000 ευρώ είναι επισφαλής και έχει στόχο να συσκοτίσει τη σημαντική πιθανότητα ενός μελλοντικού κουρέματος όλων των καταθέσεων, συμπεριλαμβανομένων και αυτών που είναι κάτω από τις 100.00 ευρώ. Απ’ τη μια, η ίδια η απόφαση αναφέρει ρητά την πιθανότητα συμμετοχής στη διάσωση των τραπεζών και άλλων πηγών εκτός των μη διασφαλισμένων καταθέσεων, σε περίπτωση αδυναμίας κάλυψης των απαιτήσεων απ’ αυτές, προδιαγράφοντας ουσιαστικά τη συμμετοχή και καταθέσεων κάτω από 100.000 ευρώ «σε περίπτωση ανάγκης». Στην Ελλάδα, το 90% των καταθέσεων είναι κάτω από 10.000 ευρώ.
Είναι ανοικτό το ενδεχόμενο μιας μελλοντικής διάσωσης των τραπεζών, όπου οι εγγυημένες καταθέσεις δεν θα φτάνουν να καλύψουν τη μαύρη τρύπα και, στη συνέχεια, ενεργοποίησης των ρητρών ανάγκης που μεταφέρουν το βάρος της διάσωσης στις πλάτες εκατοντάδων χιλιάδων λαϊκών αποταμιευτών που θα δουν τις καταθέσεις τους να κουρεύονται. Απ’ την άλλη, μια απόφαση για κούρεμα δεν προαναγγέλλεται, καθώς μια προαναγγελία απλά επισημαίνει τον κίνδυνο και καλεί τους ενδιαφερόμενους να πάρουν μέτρα (π.χ. μεταφορές κεφαλαίων εκτός Ελλάδας, σπάσιμο καταθέσεων σε πολλούς μικρότερους λογαριασμούς κλπ). Συνεπώς, ο πραγματικός στόχος μιας τέτοιας απόφασης δεν είναι άλλος παρά να πειστούν οι λαϊκοί αποταμιευτές για την ασφάλεια των καταθέσεων τους και το κούρεμα να πέσει «ως κεραυνός εν αιθρία».
Οι κυβερνητικές επικλήσεις για βάρη διάσωσης που δεν θα πέσουν στους φορολογούμενους αλλά στους επενδυτές και στους καταθέτες προκαλούν γέλιο. Οι μεγαλοκαταθέτες, φυσικά και νομικά πρόσωπα, έχουν και την τεχνική και την οικονομική δυνατότητα να μεταφέρουν τις καταθέσεις τους σε άλλες ασφαλέστερους τραπεζικούς προορισμούς. Η μαζική φυγή κεφαλαίων απ’ το ελληνικό τραπεζικό σύστημα μαρτυρά του λόγου το αληθές. Αντίθετα, οι λαϊκοί αποταμιευτές, που κρατάν μερικές χιλιάδες ευρώ για να καλύψουν κάποια έξοδα σε ώρα ανάγκης δεν έχουν τη δυνατότητα να μεταφέρουν τις καταθέσεις τους σε άλλους προορισμούς. Είναι αυτοί που θα υποστούν τις συνέπειες του κουρέματος των καταθέσεων. Σε τελευταία ανάλυση, τις ζημιές της καπιταλιστικής κρίσης τις πληρώνουν τα λαϊκά στρώματα, είτε ως φορολογούμενοι είτε ως λαϊκοί αποταμιευτές.
Η απόφαση, ταυτόχρονα, αποτελεί και υπόβαθρο πάνω στο οποίο αναπτύσσεται μια συζήτηση σχετικά με ασφαλείς τράπεζες και ασφαλείς τραπεζικούς προορισμούς. Η ρητή συμμετοχή των καταθέσεων πάνω από τις 100.000 ευρώ σε μια πιθανή τραπεζική διάσωση μιας προβληματικής τράπεζας αντικειμενικά οδηγεί σε φυγή κεφαλαίων προς τράπεζες και τραπεζικούς προορισμούς που θεωρούνται ασφαλέστεροι. Καθώς η καπιταλιστική κρίση δεν εκδηλώθηκε στο ίδιο βάθος σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ, οι τραπεζικοί όμιλοι της Γερμανίας και άλλων χωρών της ΕΕ, όπου η κρίση δεν ήταν τόσο βαθιά, δεν αντιμετωπίζουν στον ίδιο βαθμό πιθανότητα χρεοκοπίας και ανάγκης διάσωσης, και άρα πιθανότητα κουρέματος των καταθέσεων.
Η συμφωνία αποτυπώνει πως οι καταθέσεις σ’ αυτές τις τράπεζες είναι τελικά ασφαλέστερες. Αντικειμενικά, η συμφωνία θα έχει ως αποτέλεσμα τη μαζική .grμετακίνηση κεφαλαίων προς αυτούς τους τραπεζικούς ομίλους (Γερμανίας, Ολλανδίας κλπ) αλλά και προς τους τραπεζικούς ομίλους της Βρετανίας, όπου θεωρείται διαχρονικά χρηματοπιστωτικό κέντρο υψηλής ασφάλειας. Η εισροή κεφαλαίων σε έναν τραπεζικό όμιλο αυξάνει τις δυνατότητες παροχής δανείων, του δίνει τη δυνατότητα απόκτησης μεγαλύτερης πίτας στις αγορές κεφαλαίου. Έτσι, η συγκεκριμένη απόφαση της ΕΕ, αντανακλά την όξυνση των αντιθέσεων μονοπωλιακών ομίλων και ιμπεριαλιστικών κρατών σχετικά με το μοίρασμα της πίτας των διεθνών κεφαλαιαγορών. Δεν είναι τυχαίο ότι η απόφαση χαιρετίστηκε ως σημαντική, τόσο απ’ το Γερμανό όσο και απ’ τον Ολλανδό υπουργό Οικονομικών.
Η απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου ουσιαστικά στρώνει το δρόμο για κούρεμα μικροκαταθέσεων λαϊκών στρωμάτων, δηλαδή για μεταφορά στις πλάτες τους των βαρών της κρίσης. Οι εργαζόμενοι δεν πρέπει να επιδείξουν καμία επανάπαυση, να μην «τσιμπήσουν» στο κλίμα εφησυχασμού που επιδιώκουν να παρουσιάσουν κύκλοι της άρχουσας τάξης. Αντίθετα, μονόδρομος για τους εργαζόμενους είναι ο δρόμος της ρήξης με την εξουσία και την οικονομία των μονοπωλίων, η οργάνωση της λαϊκής συμμαχίας, που με την αποδέσμευση της χώρας από την ΕΕ και τη μονομερή διαγραφή του χρέους με λαϊκή εξουσία, θα λύσει τα λαϊκά προβλήματα.
902.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου